การลงทุนแนว VI คืออะไร? ทำไมถึงเป็นวิธีที่ยั่งยืน?

ความหมายของการลงทุนแบบเน้นคุณค่า (Value Investing)

การลงทุนแบบเน้นคุณค่า หรือ Value Investing (VI) คือกลยุทธ์การลงทุนที่มุ่งเน้นการค้นหาหุ้นที่มีราคาซื้อขายต่ำกว่า “มูลค่าที่แท้จริง” (Intrinsic Value) ของกิจการที่ดี แนวคิดนี้ได้รับการพัฒนาโดยศาสตราจารย์ Benjamin Graham และ David Dodd จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบียตั้งแต่ปี 1934 และได้รับการเผยแพร่ผ่านหนังสือ “The Intelligent Investor” ของ Graham ในปี 1949

นักลงทุนแนว VI เชื่อว่าตลาดมักตอบสนองต่อข่าวดีและข่าวร้ายเกินจริง ทำให้ราคาหุ้นเคลื่อนไหวผันผวนไม่สอดคล้องกับปัจจัยพื้นฐานระยะยาวของบริษัท ความผันผวนนี้สร้างโอกาสให้นักลงทุนสามารถซื้อหุ้นในราคาที่ต่ำกว่ามูลค่าที่แท้จริง และถือครองจนกว่าตลาดจะปรับราคาให้สอดคล้องกับมูลค่านั้น

Warren Buffett คือตัวอย่างที่โดดเด่นที่สุดของนักลงทุนแนว VI ในปัจจุบัน ซึ่งเคยเป็นลูกศิษย์ของ Graham และได้พัฒนาแนวคิดนี้จนประสบความสำเร็จอย่างยิ่งใหญ่ อย่างไรก็ตาม ยังมีนักลงทุนคนอื่นที่มีชื่อเสียงในแนวทางนี้ เช่น ชาร์ลี มังเกอร์ (หุ้นส่วนทางธุรกิจของบัฟเฟตต์), คริสโตเฟอร์ บราวน์, และเซธ คลาร์แมน

หลักการพื้นฐานของการลงทุนแบบเน้นคุณค่า

1. การหาและประเมินมูลค่าที่แท้จริง

แก่นสำคัญของการลงทุนแบบ VI คือการประเมิน “มูลค่าที่แท้จริง” ของกิจการ แม้จะไม่มีสูตรตายตัวในการคำนวณ แต่นักลงทุนมักใช้การวิเคราะห์ทางการเงินผ่านอัตราส่วนต่างๆ เช่น:

• อัตราส่วนราคาต่อกำไร (P/E) เปรียบเทียบราคาหุ้นกับกำไรต่อหุ้น ค่า P/E ต่ำกว่ากลุ่มหรือต่ำกว่าในอดีตอาจบ่งชี้ว่าหุ้นมีราคาถูกเมื่อเทียบกับความสามารถในการทำกำไร
• อัตราส่วนราคาต่อมูลค่าทางบัญชี (P/B) เปรียบเทียบราคาหุ้นกับมูลค่าทางบัญชีต่อหุ้น ซึ่งเป็นการวัดว่านักลงทุนจ่ายเท่าไรสำหรับสินทรัพย์สุทธิของบริษัท
• กระแสเงินสดอิสระ (Free Cash Flow) คือเงินสดที่เหลือหลังจากหักค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานและการลงทุน ซึ่งสะท้อนความสามารถในการสร้างเงินสดของบริษัท
• อัตราเงินปันผลตอบแทน (Dividend Yield) แสดงผลตอบแทนจากเงินปันผลเทียบกับราคาหุ้น

นอกจากนี้ การประเมินยังควรพิจารณาปัจจัยเชิงคุณภาพ เช่น แบรนด์ ข้อได้เปรียบทางการแข่งขัน โมเดลธุรกิจ และประสิทธิภาพของผู้บริหาร

2. การสร้างอัตราส่วนความปลอดภัย (Margin of Safety)

แนวคิดเรื่อง “อัตราส่วนความปลอดภัย” เป็นหลักการที่ Benjamin Graham เน้นย้ำ โดยหมายถึงความแตกต่างระหว่างราคาหุ้นในตลาดกับมูลค่าที่แท้จริงที่ประเมินได้ ยิ่งส่วนต่างมาก นักลงทุนยิ่งมีความเสี่ยงน้อยลง

ตามหลักการของ Graham นักลงทุนควรซื้อหุ้นที่มีราคาต่ำกว่าสองในสามของมูลค่าการชำระบัญชี (Liquidation Value) อัตราส่วนความปลอดภัยนี้ช่วยลดความเสี่ยงจากความผิดพลาดในการประเมินมูลค่า และเพิ่มโอกาสในการทำกำไรเมื่อราคาหุ้นปรับตัวสูงขึ้นสู่มูลค่าที่แท้จริง

3. การไม่เชื่อในทฤษฎีตลาดมีประสิทธิภาพ

นักลงทุนแนว VI ไม่เชื่อในทฤษฎี Efficient Market Hypothesis ซึ่งเสนอว่าราคาหุ้นสะท้อนข้อมูลทั้งหมดของบริษัทอยู่แล้ว แนว VI เชื่อว่าตลาดอาจกำหนดราคาผิดพลาดได้จากหลายปัจจัย เช่น:

• ภาวะเศรษฐกิจถดถอยที่ทำให้นักลงทุนตื่นตระหนกและเทขาย
• กระแสความนิยมในเทคโนโลยีใหม่ที่ยังไม่พิสูจน์ (เช่น ยุค Dot-com)
• อคติทางจิตวิทยาที่ทำให้ราคาหุ้นพุ่งขึ้นหรือดิ่งลงตามข่าว
• หุ้นที่อยู่นอกความสนใจของนักวิเคราะห์และสื่อ

4. การไม่ไหลตามกระแส

นักลงทุนแนว VI มักมีลักษณะของ “ผู้เดินสวนกระแส” (Contrarian) กล่าวคือ เมื่อผู้คนส่วนใหญ่กำลังซื้อ พวกเขาอาจกำลังขายหรือยืนดู และเมื่อผู้คนส่วนใหญ่กำลังขาย พวกเขาอาจกำลังซื้อหรือถือต่อ

นักลงทุน VI ไม่ซื้อหุ้นที่กำลังเป็นที่นิยม (เพราะมักมีราคาแพงเกินจริง) แต่พวกเขาจะลงทุนในบริษัทที่ไม่เป็นที่รู้จักแต่มีพื้นฐานทางการเงินแข็งแกร่ง หรือพิจารณาหุ้นที่เป็นที่รู้จักแต่ราคาตกเมื่อบริษัทประสบปัญหาชั่วคราว

วิวัฒนาการของการลงทุนแบบเน้นคุณค่า

ตลอดหลายทศวรรษ แนวคิดการลงทุนแบบ VI ได้มีการพัฒนาและปรับเปลี่ยน แม้แต่วอร์เรน บัฟเฟตต์ เองก็ได้ปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ของตนจาก “การซื้อบริษัทธรรมดาในราคาดีเยี่ยม” มาเป็น “การซื้อบริษัทดีเยี่ยมในราคาที่เหมาะสม”

ในจดหมายถึงผู้ถือหุ้นของ Berkshire Hathaway ปี 1992 บัฟเฟตต์เขียนว่า:

“เราคิดว่าคำว่า ‘การลงทุนแบบเน้นคุณค่า’ เป็นคำที่ซ้ำซ้อน ‘การลงทุน’ คืออะไรหากไม่ใช่การแสวงหาคุณค่าที่เพียงพอต่อจำนวนเงินที่จ่ายไป? การจ่ายเงินซื้อหุ้นในราคาที่สูงกว่ามูลค่าที่คำนวณได้ โดยหวังว่าจะขายในราคาที่สูงขึ้นอีกในเร็วๆนี้ ควรถูกเรียกว่าการเก็งกำไร”

บัฟเฟตต์ยังอธิบายเพิ่มเติมว่าลักษณะทั่วไปที่คนมักเชื่อมโยงกับการลงทุนแบบ VI เช่น อัตราส่วน P/B ต่ำ, P/E ต่ำ หรือผลตอบแทนเงินปันผลสูง ไม่ได้เป็นตัวบ่งชี้ว่านักลงทุนกำลังซื้อในสิ่งที่มีคุณค่าจริงๆ ในทางกลับกัน ลักษณะตรงข้าม เช่น P/B สูง, P/E สูง และเงินปันผลต่ำ ก็ไม่ได้หมายความว่าไม่ใช่การซื้อในสิ่งที่มีคุณค่า โดยบัฟเฟตต์ได้ซื้อกิจการหลายแห่งในราคาที่สูงกว่ามูลค่าทางบัญชีหลายเท่า เช่น See’s Candy ที่ 4 เท่าของมูลค่าทางบัญชี, Scott Fetzer ที่ 1.8 เท่า และล่าสุดคือ Iscar ที่ 5 เท่า รวมถึง GEICO ที่ซื้อด้วย P/E 20 เท่า ซึ่งสูงกว่าหลักการดั้งเดิมของ Graham มาก

ทำไมการลงทุนแบบเน้นคุณค่าจึงยั่งยืน?

1. เน้นมุมมองระยะยาว

การลงทุนแบบ VI ให้ความสำคัญกับการวิเคราะห์และถือครองระยะยาว ไม่ใช่การเก็งกำไรระยะสั้น นักลงทุนแนวนี้มักถือหุ้นเป็นเวลานานหลายปีจนกว่ามูลค่าที่แท้จริงจะสะท้อนในราคาตลาด ซึ่งสอดคล้องกับคำกล่าวของบัฟเฟตต์ที่ว่า “ผมไม่เคยพยายามทำเงินจากตลาดหุ้น ผมซื้อโดยสมมติว่าตลาดอาจปิดในวันพรุ่งนี้และไม่เปิดอีกเลยเป็นเวลาห้าปี”

วิธีคิดแบบนี้ช่วยให้นักลงทุนหลีกเลี่ยงความผันผวนระยะสั้นและมุ่งเน้นที่คุณภาพของธุรกิจและศักยภาพการเติบโตในระยะยาว

2. มีกรอบการวิเคราะห์ที่เป็นระบบ

การลงทุนแบบ VI มีกรอบการวิเคราะห์ที่เป็นระบบ ทำให้นักลงทุนสามารถประเมินและเปรียบเทียบหุ้นได้อย่างมีหลักการ นอกจากอัตราส่วนทางการเงินพื้นฐาน ยังมีเครื่องมือวิเคราะห์ที่ซับซ้อนมากขึ้น เช่น:

• การวิเคราะห์กระแสเงินสดส่วนลด (DCF) ที่คำนวณมูลค่าปัจจุบันของกระแสเงินสดในอนาคต
• Ben Graham Number ซึ่งเป็นสูตรที่ Graham สร้างขึ้นเพื่อประเมินมูลค่าหุ้น: √(22.5 × กำไรต่อหุ้น × มูลค่าตามบัญชีต่อหุ้น)
• โมเดล Absolute P/E ของ Katsenelson ที่ปรับ P/E ให้สอดคล้องกับการเติบโตของกำไร เงินปันผล และความไม่แน่นอนของกำไร

3. ลดความเสี่ยงด้วยอัตราส่วนความปลอดภัย

หลักการเรื่องอัตราส่วนความปลอดภัยช่วยให้นักลงทุนลดความเสี่ยงจากการขาดทุน หากคุณเชื่อว่าหุ้นมีมูลค่าที่แท้จริง 100 บาท และคุณซื้อที่ 66 บาท คุณจะได้กำไร 34 บาทเพียงแค่รอให้ราคาหุ้นปรับตัวขึ้นไปที่ 100 บาท

นอกจากนี้ บริษัทอาจเติบโตและมีมูลค่าเพิ่มขึ้น ทำให้คุณมีโอกาสทำกำไรได้มากขึ้นอีก หากราคาหุ้นเพิ่มขึ้นเป็น 110 บาท คุณจะได้กำไร 44 บาท เทียบกับการซื้อในราคาเต็ม 100 บาทซึ่งจะได้กำไรเพียง 10 บาทเท่านั้น

4. ช่วยลดผลกระทบจากความผันผวนของตลาด

นักลงทุนแนว VI มีแนวโน้มที่จะไม่ถูกกระทบจากความผันผวนของตลาดมากนัก เนื่องจากมุ่งเน้นที่มูลค่าที่แท้จริงของกิจการ ไม่ใช่ราคาตลาดในระยะสั้น แม้ในช่วงวิกฤตการเงิน นักลงทุน VI ยังสามารถมองเห็นโอกาสในการซื้อหุ้นดีๆ ที่ราคาถูกลง

5. เป็นแนวทางที่ยึดหลักเหตุผลมากกว่าอารมณ์

การลงทุนแบบ VI เน้นการวิเคราะห์ที่เป็นหลักการและเหตุผล ช่วยให้นักลงทุนหลีกเลี่ยงการตัดสินใจด้วยอารมณ์ เช่น ความกลัวหรือความโลภ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้นักลงทุนจำนวนมากประสบความล้มเหลว เข้าใจว่าตลาดหุ้นในระยะสั้นคือการลงคะแนนเสียง แต่ในระยะยาวคือการชั่งน้ำหนัก จึงไม่หวั่นไหวกับความผันผวนระยะสั้นและยึดมั่นในกลยุทธ์ที่วางไว้

สรุป

การลงทุนแบบเน้นคุณค่า (Value Investing) ไม่ใช่เพียงกลยุทธ์การลงทุน แต่เป็นปรัชญาการลงทุนที่ยั่งยืนที่ยืนหยัดผ่านกาลเวลา แม้จะมีช่วงที่ผลตอบแทนน้อยกว่าการลงทุนในหุ้นเติบโต แต่ในระยะยาวได้พิสูจน์แล้วว่าให้ผลตอบแทนที่สม่ำเสมอและลดความเสี่ยงจากการขาดทุน

หัวใจสำคัญของ VI คือการประเมินมูลค่าที่แท้จริงของกิจการและซื้อในราคาที่มีส่วนลด มีการวิเคราะห์อย่างเป็นระบบ ไม่ตามกระแส มีความอดทน และเน้นมุมมองระยะยาว อย่างไรก็ตาม เรียกได้ว่า VI ไม่ใช่แค่การหาหุ้นที่มี P/E ต่ำหรือ P/B ต่ำเท่านั้น แต่เป็นการหา “คุณค่า” ที่แท้จริง ซึ่งบางครั้งอาจพบได้ในหุ้นที่มี P/E สูงหรือ P/B สูงเช่นกัน ตามที่บัฟเฟตต์กล่าวไว้ คุณค่าถูกกำหนดโดย “สิ่งที่คุณได้รับจากสิ่งที่คุณให้ไป” กุญแจสำคัญคือการได้รับผลตอบแทนในอนาคตมากกว่าเงินที่คุณจ่ายไปในตอนซื้อ นั่นคือแก่นแท้ของการลงทุน