เปรียบเทียบระหว่างสัญญา Swap กับ Forward

Swap อัตราดอกเบี้ยเป็นเครื่องมือทางการเงินที่มีความคล้ายคลึงกับชุดสัญญา Forward แต่ก็มีความแตกต่างที่สำคัญ โดย Swap สำหรับอัตราดอกเบี้ยแบบพื้นฐาน คู่สัญญาฝ่ายหนึ่งจ่ายอัตราดอกเบี้ยลอยตัว ในขณะที่อีกฝ่ายจ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่ คำนวณจากจำนวนเงินต้นที่กำหนดไว้

ตัวอย่างเช่น Swap 1 ปีที่มีการจ่ายดอกเบี้ยทุกไตรมาส โดยฝ่ายหนึ่งจ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่ และอีกฝ่ายจ่ายอัตราดอกเบี้ยลอยตัวที่อ้างอิงกับอัตราดอกเบี้ยตลาด 90 วัน (MRR) ในแต่ละวันที่ครบกำหนดชำระ จะมีการคำนวณส่วนต่างระหว่างอัตราดอกเบี้ยคงที่กับ MRR และชำระเงินให้กับฝ่ายที่ติดลบน้อยกว่า

เราสามารถแยกการจ่ายเงินเหล่านี้ออกเป็นการจ่ายเงินที่ทราบแน่นอนหนึ่งครั้ง และการจ่ายเงินที่ไม่แน่นอนอีกสามครั้ง ซึ่งเทียบเท่ากับการจ่ายเงินในสัญญา Forward Rate Agreement (FRA) สามฉบับ โดยให้ MRRn แทนการจ่ายอัตราดอกเบี้ยลอยตัวที่ต้องชำระ ณ สิ้นไตรมาสที่ n และ F แทนการจ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่ที่ต้องชำระ ณ สิ้นแต่ละไตรมาส

การจ่ายเงินใน Swap ผู้จ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่จะได้รับ ณ สิ้นงวดที่ n คือ MRRn – F ซึ่งเราสามารถจำลองการจ่ายเงินแต่ละครั้งนี้ด้วยสัญญา Forward  โดยเฉพาะการถือครองสถานะซื้อใน FRA ที่มีอัตราสัญญาเท่ากับอัตราดอกเบี้ยคงที่ใน Swap และมีมูลค่าชำระราคาขึ้นอยู่กับ MRR 90 วัน

สำหรับ Swap สำหรับอัตราดอกเบี้ยคงที่แลกกับลอยตัว 1 ปี ที่มีอัตราดอกเบี้ยคงที่ F และการจ่ายดอกเบี้ยลอยตัวในงวดที่ n เท่ากับ MRRn เราสามารถแยกการจ่ายเงินได้ดังนี้:

1. การจ่ายเงินครั้งแรก (90 วันนับจากนี้) = MRR1 – F ซึ่งทราบแน่นอน ณ เวลาเริ่มต้นสัญญา
2. การจ่ายเงินครั้งที่สอง (180 วันนับจากนี้) เทียบเท่ากับการถือครองสถานะซื้อใน FRA ที่มีอัตราสัญญา F และชำระราคาใน 180 วัน โดยจ่าย MRR2 – F
3. การจ่ายเงินครั้งที่สาม (270 วันนับจากนี้) เทียบเท่ากับการถือครองสถานะซื้อใน FRA ที่มีอัตราสัญญา F และชำระราคาใน 270 วัน โดยจ่าย MRR3 – F
4. การจ่ายเงินครั้งที่สี่ (360 วันนับจากนี้) เทียบเท่ากับการถือครองสถานะซื้อใน FRA ที่มีอัตราสัญญา F และชำระราคาใน 360 วัน โดยจ่าย MRR4 – F

สัญญา Forward บน MRR 90 วันที่ชำระใน 90 วัน จะจ่ายมูลค่าปัจจุบันของส่วนต่างระหว่างอัตราดอกเบี้ยคงที่ F กับ MRR 90 วันในอีก 90 วันข้างหน้า คูณด้วยจำนวนเงินต้นที่กำหนด ดังนั้น สัญญา Forward ในตัวอย่างของเราจึงจ่ายในวันที่ 90, 180 และ 270 แต่จำนวนเงินที่จ่ายจะเทียบเท่ากับส่วนต่างระหว่างการจ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่และลอยตัวที่ครบกำหนดในวันที่ 180, 270 และ 360 ตามลำดับ

เราจึงสามารถบอกได้ว่า Swap สำหรับอัตราดอกเบี้ยเทียบเท่ากับชุดของสัญญา Forward  โดยเฉพาะ FRA ที่แต่ละสัญญามีอัตรา Forward เท่ากับอัตราดอกเบี้ยคงที่ใน Swap อย่างไรก็ตาม มีความแตกต่างที่สำคัญอยู่อย่างหนึ่ง เนื่องจากอัตราสัญญา Forward ในทุก FRA ที่เทียบเท่ากับ Swap มีค่าเท่ากัน สัญญาเหล่านี้จึงไม่ใช่สัญญา Forward ที่มีมูลค่าเป็นศูนย์ ณ จุดเริ่มต้นของ Swap 

การหาอัตราดอกเบี้ยคงที่ใน Swap ที่ทำให้สัญญามีมูลค่าเป็นศูนย์ ณ จุดเริ่มต้น ซึ่งเรียกว่าอัตราสวอปที่เท่ากัน (par swap rate) สามารถทำได้โดยใช้หลักการกำหนดราคาแบบไม่มีการอาร์บิทราจ ผู้จ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่ใน Swap สามารถจำลองสถานะอนุพันธ์นั้นได้โดยการกู้ยืมที่อัตราดอกเบี้ยคงที่และให้กู้ยืมที่อัตราดอกเบี้ยผันแปร (ลอยตัว) สำหรับ Swap ในตัวอย่างของเรา การกู้ยืมที่อัตราดอกเบี้ยคงที่ F และให้กู้ยืมที่อัตรา MRR 90 วัน จะทำให้เกิดกระแสเงินสดเช่นเดียวกับ Swap โดย ณ แต่ละวันที่ครบกำหนด การจ่ายดอกเบี้ยสำหรับเงินกู้อัตราดอกเบี้ยคงที่จะเท่ากับ F และดอกเบี้ยที่ได้รับจากการให้กู้ยืมที่อัตราดอกเบี้ยลอยตัวจะเท่ากับ MRRn

ความแตกต่างระหว่างมูลค่าและราคาของ Swap

ราคาของ Swap คืออัตราดอกเบี้ยคงที่ที่ระบุในสัญญา (อัตราสวอปที่เท่ากัน) ส่วนมูลค่าของ Swap ขึ้นอยู่กับการเปลี่ยนแปลงของอัตราดอกเบี้ยลอยตัวในอนาคตที่คาดการณ์ไว้ ณ จุดเริ่มต้นสัญญา Swap จะมีมูลค่าเป็นศูนย์เนื่องจากมูลค่าปัจจุบันของการจ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่เท่ากับมูลค่าปัจจุบันของการจ่ายอัตราดอกเบี้ยลอยตัวที่คาดการณ์ไว้

เราสามารถคำนวณอัตราดอกเบี้ยคงที่ที่ไม่มีการอาร์บิทราจ หรืออัตราสวอปที่เท่ากัน จากสมการที่แสดงความเท่ากันระหว่างมูลค่าปัจจุบันของการจ่ายอัตราดอกเบี้ยลอยตัวและคงที่ โดยใช้อัตราดอกเบี้ย spot ปัจจุบันสำหรับระยะเวลา 90, 180, 270 และ 360 วัน และอัตรา MRR 90 วันล่วงหน้าที่สะท้อนจากอัตราดอกเบี้ย spot เหล่านั้น เพื่อคำนวณหาค่า F ซึ่งเป็นอัตราดอกเบี้ยคงที่ที่จะทำให้ Swap มีมูลค่าเป็นศูนย์

การเพิ่มขึ้นของอัตราดอกเบี้ย 90 วันในอนาคตที่คาดการณ์ไว้จะทำให้มูลค่าของสถานะผู้จ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่ใน Swap เพิ่มขึ้น ในขณะที่การลดลงของอัตราดอกเบี้ยคาดการณ์จะทำให้มูลค่าของสถานะดังกล่าวลดลง ณ จุดใดๆ ในเวลา มูลค่าของสถานะผู้จ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่ใน Swap จะเท่ากับมูลค่าปัจจุบันของการจ่ายอัตราดอกเบี้ยลอยตัวในอนาคตที่คาดการณ์ไว้ ลบด้วยมูลค่าปัจจุบันของการจ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่ในอนาคต การคำนวณนี้อ้างอิงจากอัตราดอกเบี้ย spot และอัตราดอกเบี้ย 90 วันในอนาคตที่สะท้อนจากอัตราดอกเบี้ย spot ณ จุดเวลานั้น และสามารถนำไปใช้ในการคำนวณมูลค่าตลาดของ Swap ได้ตามต้องการ

สรุป

Swap สำหรับอัตราดอกเบี้ยเป็นเครื่องมือทางการเงินที่คล้ายกับชุดของสัญญา Forward โดยคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งจ่ายอัตราดอกเบี้ยลอยตัว และอีกฝ่ายจ่ายอัตราดอกเบี้ยคงที่ Swap สามารถแยกออกเป็นการจ่ายเงินที่ทราบแน่นอนหนึ่งครั้งและการจ่ายเงินที่ไม่แน่นอนอีกสามครั้ง ซึ่งเทียบเท่ากับ Forward Rate Agreements (FRA) สามฉบับ ราคาของ Swap คืออัตราดอกเบี้ยคงที่ที่ระบุในสัญญา ในขณะที่มูลค่าขึ้นอยู่กับการเปลี่ยนแปลงของอัตราดอกเบี้ยลอยตัวในอนาคตที่คาดการณ์ไว้ การประเมินมูลค่า Swap ใช้หลักการกำหนดราคาแบบไม่มีการอาร์บิทราจและอาศัยข้อมูลอัตราดอกเบี้ย spot และอัตราดอกเบี้ยในอนาคตที่สะท้อนจากตลาด